Δύο Δρόμοι προς την Ουρ: Ουρρυθμία και Ουράκας.

Δύο Δρόμοι προς την Ουρ: Ουρρυθμία και Ουράκας.

0. Ουρ.

Η Ουρ είναι μια βιβλική πόλη που αναφέρεται στο βιβλίο της Γένεσης. Ανάμεσα σε άλλα, ήταν ο τόπος γέννησης του Αβραάμ. Η ταύτισή της με κάποια σημερινή τοποθεσία είναι ζήτημα ανάλυσης και διαφωνίας των αρχαιολόγων. Πρακτικά, είναι μια ονειρική τοποθεσία. Προσωπικά, βρέθηκα πριν πέντε χρόνια στην πόλη Ούρφα της ανατολικής Τουρκίας (Κουρδιστάν), η οποία θεωρείται υποψήφια αποδέκτρια της κληρονομιάς. 

Πριν δύο μέρες κυκλοφόρησα το "Ουράκας, Ιαπωνίας", ένα δίσκο του οποίου το ομώνυμο κομμάτι κάνει λόγο για ένα πρώην ηφαιστειογενές έρημο νησί στον Ειρηνικό, το οποίο λειτουργεί για τον ποιητή (Αλέξανδρο Μοντεσάντο) ως προσωπική Ουτοπία, λειτουργώντας ως μελλοντικός στόχος του. Ο ποιητής/ναυτικός ταυτίζει τη μοναξιά του με τη μοναξιά του νησιού και ονειρεύεται να γίνει "η μόνη συντροφιά" του. Το Ουράκας σήμερα δεν ανήκει στην Ιαπωνία, μα στις ΗΠΑ. Η μοναξιά του βασίζεται ανάμεσα σε άλλα και στο γεγονός πως το ηφαίστειό του είναι πλέον ανενεργό. Στην πραγματικότητα του σήμερα, όμως, το ηφαίστειο είναι ενεργό. Το μοντεσαντικό Ουράκας, λοιπόν, όπως και η Ουρ, είναι μια ονειρική τοποθεσία. Δε δύναται να υπάρξει ταύτιση της ποιητικής νήσου με τη γεωγραφική, παρά μόνο ταύτιση των ποιητικών μεταφορών της μοναξιάς.

Πριν μία μέρα έγραψα το κείμενο "Ουρρυθμία", μερικές σημειώσεις πάνω στους τόπους, τις έννοιες, τις μεταφορές, τους στόχους και το ρυθμό. Αν και είχα μόλις κυκλοφορήσει το "Ουράκας", δεν ήμουν επηρεασμένος συνειδητά από το περιεχόμενο του εν λόγω ποιήματος, ούτε από την αλφαβητική αλληλουχία "Ουρ-άκας, Ουρ-υθμία" που παρατήρησα κατόπιν. Αφότου όμως την εντόπισα, η πόλη Ουρ και η Ούρφα αφυπνίστηκαν εντός μου. Με αυτήν τη συμπτωματική διαρρύθμιση σκέψεων, γράφω αυτό το κείμενο για τρεις λόγους: α. απόδοση τιμών στην ανάμνηση της Ούρφα, β. ψηφιακή μεταφορά του χειρόγραφου κειμένου της "Ουρρυθμίας", και γ. εκπλήρωση της παράκλησης ενός φίλου για κάποια λόγια για το δίσκο "Ουράκας, Ιαπωνίας".

1. Ουρρυθμία.

• Η διαλεκτική είναι δουλειά του νου. Ο νους εργάζεται διαλεκτικά και τα προϊόντα του είναι έν-νοιες. Παράγει περισσότερο ή λιγότερο, με διαφορετικούς ρυθμούς, ανάλογα την περίπτωση. Στην αυτοαναφορικότητα της παραγωγής έν-νοιας εντός του νου, ο ρυθμός της έννοιας είναι η έννοια του ρυθμού.
• Ο στόχος είναι μια κατάσταση όπου κάθε έννοια θα μπορεί να είναι η δυνητική μεταφορά (λογοτεχνική ή τοπική) μιας άλλης. Ποιο ήταν το υποκείμενο της προηγούμενης πρότασης; Ο στόχος. Στόχος τίνος; Ανασκευάζω την πρόταση: "Ο στόχος του στόχου είναι μια κατάσταση [...] μιας άλλης". Και ξανά, ανασκευάζω: "Ο στόχος του στόχου είναι μια κατάσταση μιας άλλης κατάστασης". Έτσι πέτυχε το μεταφορικό της στόχο η πρώτη πρόταση.
• Η φράση "διαρ-ρύθμιση του χώρου" δείχνει πως ο ρυθμός δεν είναι μόνον κάτι χρονικό. Ο ρυθμός είναι μια έννοια διαλεκτικής της συχνότητας και της πυκνότητας, συχνά πυκνά, πυκνά συχνά. Ένας αγώνας ταχυτήτων κορινθιακού, δωρικού και ιωνικού ρυθμού.
• Απέφυγε κάτι διαφημιστές μιας οικολογικής οργάνωσης το μεσημέρι στο δρόμο γιατί βιαζόταν (δεν ήθελε να ανοίξει κουβέντα). Το βράδυ άκουγε την προβληματική του βρύση να στάζει μια σταγόνα κάθε δεκαοχτώ δευτερόλεπτα. Αποφασίζει να συγχρονίσει το ρυθμό της δίψας της με το ρυθμό του προβλήματος της βρύσης του. Τοποθετεί ένα ποτήρι κάτω από τη βρύση και πίνει ένα ποτήρι νερό όποτε αυτό γεμίζει από το πρόβλημα της βρύσης.
• Η χωροχρονική μεταφορά του "τόπου" στο "ρυθμό", η τοπορυθμική μεταφορά του χώρου στο χρόνο είναι μεταναστευτική. Οι στερούμενοι σταθερού τόπου μετανάστες είναι οι ιθαγενείς της Ου-τοπίας. Οι στερούμενοι σταθερού ρυθμού μετανάστες είναι οι ιθαγενείς της Ουρ-ρυθμίας. Οι ηθικολόγοι (του καλού και του κακού) θα κάνουν λόγο για Ευτοπία, Δυστοπία, Ευρυθμία, Δυσρυθμία. Οι μουσικοί των μαθηματικών και οι μαθηματικοί της μουσικής θα μιλήσουν για το "Ά-τοπο" και για το "Άρ-ρυθμο".
• Η απαγωγή εις άτοπο οδηγεί στην επίλυση μαθηματικών προβλημάτων. Η απαγωγή εις άρρυθμο ίσως επιλύει μουσικά προβλήματα. Η μουσική της καρδιάς ακούγεται στις αρρυθμίες της. Οι άρρυθμοι ράπερς (σε σύγκριση με τους πολυάριθμους ρυθμικούς ράπερς) συνήθως κατονομάζουν τα πλέον φλέγοντα θέματα.
• Διάλογος μιξαρισμένων samples: "Πόσο χρονών είναι ο σκύλος σου;" "Σε ανθρώπινα χρόνια ή σε σκυλίσια;" "Αυτό το βουνό είναι πανάρχαιο." "Σε ανθρώπινα χρόνια ή σε βουνίσια;" "Αυτό το ποτάμι έχει ιστορία." "Δε μπορείς να μπεις στο ίδιο ποτάμι δύο φορές." "Αχιλλέας και χελώνα πάνε για κολύμπι στο ποτάμι και ο Αχιλλέας δίνει το προβάδισμα στη χελώνα." "Καλύπτω την αχίλλειο πτέρνα μου με ένα καβούκι χελώνας." "Έχουμε να τα πούμε δύο μήνες." "Είναι θέμα η απόσταση." "Φλέγον θέμα."

2. Ουράκας, Ιαπωνίας.

Πριν δύο μήνες ταξίδεψα στην Ελλάδα και σε ένα βιβλιοπωλείο βρήκα τη συλλογή ποιημάτων "Barco: Macao" του Κεφαλλονίτη ποιητή Αλέξανδρου Μοντεσάντου. Μια μικρή έκδοση του 1990 από τον "Έρασμο" που αριθμεί 54 σελίδες, ένα σκίτσο-προσωπογραφία του ποιητή από το "Επτανησιακό Ημερολόγιο" του 1963, ένα σύντομο εισαγωγικό/βιογραφικό σημείωμα (από όπου μαθαίνουμε πως η ημερομηνία γέννησής του είναι άγνωστη και το έτος θανάτου του αβέβαιο, αν και υπολογίζεται στο 1965 με σίγουρη τοποθεσία το Δαφνί), 14 ποιήματά του, 4 ανατυπώσεις χειρόγραφων εκδοχών του ποιητή και, τέλος, μια ανάλυση του ποιητή και των ποιημάτων εν είδει επιλόγου από τον φίλο και παραλήπτη των χειρογράφων του ποιητή Μάριο Μαρκίδη.

Ο φιλολογικός πόλεμος πάνω από τα ποιητικά κουφάρια βρίσκει δύο παρατάξεις, μια από την πλευρά του Καββαδία που υποστηρίζει πως ο γηραιότερος Μοντεσάντος είχε γνώση του καββαδιακού έργου και σιωπηρά υιοθέτησε το ύφος και τις τεχνικές του, και μια από την πλευρά του Μοντεσάντου που υποστηρίζει πως ο Μοντεσάντος ήταν στα καράβια όταν ο Καββαδίας γινόταν γνωστός και πως οι ομοιότητες αποτελούν απόδειξη των κοινών παραγόντων: δύο Κεφαλλονίτες στα καράβια θα εκφραστούν με τον ίδιο τρόπο για τα ίδια θέματα, αφήνοντας πάντα ένα δυνητικό φαντασιακό οργασμό για αντιγραφή του μοντεσαντικού έργου από τον Καββαδία. Η εγκάθειρξη του Μοντεσάντου στο Δαφνί και ο μοναχικός του θάνατος δίνουν μια δραματικότερη και πιο μυστηριώδη διάσταση στην προσωπικότητά του. Ίσως το Δαφνί να λειτουργεί σαν το Ουράκας, όπως αυτό περιγράφεται στο ποίημα. 

Διαβάζοντας τα ποιήματα είδα τους λόγους σύγκρισης με τον Καββαδία. Μα είδα και αρκετά παραπάνω. Αυτά τα "παραπάνω" που είδα αναλογούν στα "παραπάνω" που "βλέπουν" οι πειρατές/ήρωες του ποιήματος "Barco: Macao" υπό την επήρεια ναρκωτικών ουσιών. Για μένα τα ποιήματα λειτούργησαν ως οπιούχες ουσίες και ήθελα να μεταφέρω κάποια από αυτά σε ηχητική μορφή. Η αμεσότητα της ακουστικής διάσταση είναι πολύ πιο συναισθηματική από αυτήν της οπτικής. Έψαξα και τις σεβαστές δουλειές προηγούμενων καλλιτεχνών πάνω σε αυτά τα έργα, ονομαστικά, του Σωτήρη Δεμπόνου και του Δημοσθένη Μιχαλακόπουλου. Αλλά ήθελα κάτι "παραπάνω". Η επίσης πολύ σεβαστή δουλειά των Social Waste πάνω στο "Μαραμπού" του Καββαδία αποτέλεσε στοιχείο που πυροδότησε την τελική ιδέα για το δίσκο. 

Η δουλειά έγινε πολύ γρήγορα. Γύρισα στη Δανία, ο Plankhton επιφορτίστηκε με τη μουσική παραγωγή που έλαβε χώρα σε δύο βράδια, έκανα τις ηχογραφήσεις σε δύο μέρες, με τον Plankhton περάσαμε στη μίξη, μετά από κάποιο διάστημα η Σοφία έπαιξε φλάουτο πάνω από τρία κομμάτια και ο Κιντίς-οολ χρησιμοποίησε σε ένα κομμάτι τεχνικές φαρυγγικού τραγουδιού και μια άρπα στόματος. Επεξεργάστηκα μια παλιά φωτογραφία του Ουράκας που βρήκα στο διαδίκτυο και το σκίτσο του ποιητή που βρισκόταν στο βιβλίο. Εξώφυλλο και οπισθόφυλλο ήταν έτοιμα.

Τα κομμάτια:

Η "Ντιάνα" αντικαθιστά μεταφορικά το νησί/απάγκιο που εντός της φουρτούνας/ζωής ο ποιητής στερείται. Το ποίημα είναι μια ανοιχτή απεύθυνση στη γυναίκα αυτή σε δεύτερο πρόσωπο και το όνομά της δεν παρουσιάζεται παρά μόνο στον τίτλο.

Το "Ουράκας" είναι το έρημο πρώην ηφαιστειογενές νησί του Ειρηνικού ωκεανού του οποίου η μοναξιά (έλλειψη κατοίκων, χλωρίδας και πανίδας) ταυτίζεται με αυτήν του ποιητή, ο οποίος αναγνωρίζει σε αυτό την ιδανική του συντροφιά που θα τον κατανοήσει.

Ο "Ατζύμι" είναι ο θλιμμένος Ιάπωνας ναυτικός που κάνει χαρακίρι όταν επιστρέφει στην Ιαπωνία αφότου έμαθε πως η γυναίκα του τον απάτησε με έναν Ευρωπαίο κατά τη διάρκεια του ταξιδιού του.

Ο "Καπετάν Θαλής" είναι ένας σκληρός, άθεος και μισάνθρωπος πλοίαρχος για τον οποίο όμως μαθαίνουμε στο τέλος του ποιήματος πως την περιουσία του μοίραζε κρυφά σε άπορες οικογένειες. Η αγνότητα των παιδιών των οικογενειών αυτών θα συντελέσει στη συγχώρεση της ψυχής του.

Το "Barco: Macao" είναι η ιστορία των μελών ενός πειρατικού πλοίου. Αφότου παρουσιάζεται το τραγικό παρελθόν τους που έδωσε διαφορετικούς λόγους στον καθένα να εξαρτηθεί από ναρκωτικές ουσίες, παρακολουθούμε τα καμώματα των πειρατών καθώς αντιλαμβάνονται την αλλοιωμένη πραγματικότητα εξαιτίας των ουσιών. Έχοντας καταναλώσει περισσότερες από τις μισές προμήθειες σε χασίς πριν τα μισά της διαδρομής, ο ποιητής που παρουσιάζεται ως μέλος του πληρώματος προσεύχεται στον Βισνού για θετικό άνεμο που θα τους οδηγήσει στον προορισμό τους προτού πεθάνουν από την έλλειψη ναρκωτικών.

Ο "Αλήτης" είναι η ιστορία ενός πρόσχαρου και ευγενούς σκύλου του οποίου η καλοσύνη ήταν ανώτερη των ανθρώπων. Ο σκύλος έγινε μέλος ενός ναυτικού πληρώματος και με τις πράξεις και τη συμπεριφορά του νοηματοδότησε την άχαρη ζωή των ναυτικών. Οι τελευταίοι επιστρέφουν στη μελαγχολική άσκοπη ζωή τους μετά το θάνατο του σκύλου.

Η "Altera Pars", η άλλη πλευρά, είναι η εύρεση δύο πτωμάτων στο χιόνι, όπου η νεκροψία καταδεικνύει ως αίτιο θανάτου τους τη στέρηση ναρκωτικών.

Ο "Captain Yalmar" είναι ένας ακόμα μισάνθρωπος Νορβηγός πλοίαρχος που ερωτεύεται έναν νεαρό του ναύτη. Μετά από μια άγρια φουρτούνα που ακολουθείται από την καταβύθιση του πλοίου τους, τα πτώματα των δύο βρίσκονται στην επιφάνεια της θάλασσας "σαν σε πόθο αγκαλιασμένα".

Δε θα μπω σε διαδικασία ανάλυσης των ποιημάτων. Επέλεξα το δρόμο της ερμηνείας. Κάποια από τα ποιήματα αυτά είναι δυσεύρετα στο διαδίκτυο, οπότε προς τέρψη των ακροατών του δίσκου έχω δακτυλογραφήσει όσα ερμήνευσα και τα έχω διαθέσει στο φάκελο που περιέχει και τα ηχητικά αρχεία, έτσι η ανάλυση μπορεί να πραγματοποιηθεί εύκολα από οποιονδήποτε και χωρίς τη δική μου ακουστική ερμηνευτική παρέμβαση. 

Ίσως η ερμηνεία και η ανάλυση να είναι το Ουράκας και η Ουρυθμία, όπως παρουσιάστηκαν σε αυτό το κείμενο. Δύο δρόμοι που οδηγούν στην Ουρ. Το Διονυσιακό και το Απολλώνειο, κατά Νίτσε. 

Ο δίσκος είναι διαθέσιμος εδώ: https://www.mediafire.com/?l6dpkvx7bctct5n

Μια λίστα αναπαραγωγής στο YouTube υπάρχει εδώ: http://www.youtube.com/watch?v=d8__5B6fX10&list=PLNzweW6KFNHAiuv9eY05Y-2P70ZCKHEso

Εχθρική Μωρία: Δώδεκα Σύντομες Αναζητήσεις της Αναζήτησης.

Εχθρική Μωρία: Δώδεκα Σύντομες Αναζητήσεις της Αναζήτησης.

1. Η εχθρική μωρία αντιτάσσεται στη φιλο-σοφία. Έχει όμως προσωκρατικά κατάλοιπα. Είναι μια ηρακλείτεια πολεμική ταξικής φύσης. Είναι ο Χέγκελ εναντίον του Χέγκελ σε ένα τσατ διαδικτυακής διαλεκτικής.
2. Τα μυστήρια δεν υπάγονται στο λόγο. Τα αρχαία φαινόμενα δε μπορούν να γίνουν αντικείμενο ανάλυσης φαινομενο-λογίας, ούτε αρχαιο-λογίας. Η αρχή του φαινομένου είναι μεταφυσική και μέσω μυστηρίων φανερώνεται σε υποκείμενα. Η φύση της φύσης δεν είναι αντικειμενική. (πρβλ. 9)
3. Απορρίπτω, άρα διατίθεμαι.
4. Ο χρόνος είναι πολύτιμος. Ο χρόνος είναι η κατοπινή αξία της "μεταξίωσης των αξιών". Στον καιρό της αειφορίας και της διυποκειμενικότητας, της πληροφορίας και της διεπιστημονικότητας, εάν έρθω σε επαφή με κάτι και δεν αναγνωρίσω την επιρροή του σε όλες μου τις υπόλοιπες επαφές, έχω χάσει το χρόνο μου και αποτυγχάνω ως φαινομενολόγος. Η πρόταση αντιστρέφεται: Εάν αποτύχω ως φαινομενολόγος, θα χάσω το χρόνο μου, οι επαφές μου δε θα αναγνωρίζονται μέσω των υπολοίπων επιρροών μου και δε θα έρθω ποτέ σε επαφή με τη διεπιστημονικότητα και την πληροφορία, τη διυποκειμενικότητα και την αειφορία του καιρού. 
5. Τα φαινόμενα είναι μετέωρα. Παροδικά, περιοδικά. Ο φαινομενολόγος διέπεται από τη σταθερή ευελιξία και ευέλικτη σταθερότητα του μετεωρολόγου. Μελετάει περιόδους, εποχές, χρόνους, ρυθμούς. Μελετάει τον καιρό. Τα φαινόμενα είναι καιρικά. Ο καιρός είναι φαινομενικός. (πρβλ. 6)
6. Αν υπάρχουν μετεωρίτες τότε υπάρχουν και φαινομενίτες. Η τοπο-θέτηση ενός μηχανισμού δυναμίτη είναι μια μορφή "θέλησης για δύναμη". Οι φαινομενίτες είναι φαινόμενα εσχατολογικά και οι φαινομενολόγοι δεν αρκούν για τη μελέτη τους, όπως για τους μετεωρίτες δεν αρκούν οι μετεωρολόγοι. (πρβλ. 5)
7. Η πρωτοτυπία στη λογο-τεχνία έγκειται στη στατιστικά μη ευκόλως προβλέψιμη αυξομείωση της απόστασης μεταξύ λέξεων και εννοιών, που συχνά οδηγεί στη δημιουργία νέων λέξεων και εννοιών. Η αυτόματη γραφή ήταν άλλοτε η τελευταία λέξη της λογοτεχνίας. [...] Η πρωτοτυπία στην τεχνο-λογία έγκειται στη στατιστικά μη ευκόλως προβλέψιμη αυξομείωση της απόστασης μεταξύ τάξεων και τάσεων, που συχνά οδηγεί στη δημιουργία ανακατατάξεων και ανακατατάσεων. [...] Ο αυτοματισμός ήταν άλλοτε η τελευταία λέξη της τεχνολογίας. Μια χαμένη οριστικά πρωτοτυπία, που θα μπορούσε να δημιουργηθεί τεχνητά, θα ήταν ένας σκακιστικός αγώνας μεταξύ των γραπτών του Μπρετόν και του πειράματος του Τιούρινγκ, με τη μηχανή του τελευταίου και τους οπαδούς του πρώτου να εξάγουν στατιστικά αποτελέσματα. Αντικειμενικά τυχαίο, υποκειμενικά αναγκαίο.
8. Η στιγμή όπου με αναγνωρίζω στον καθρέφτη συμπίπτει με τη στιγμή που αναγνωρίζω μπροστά στον καθρέφτη ότι δε με αναγνωρίζω στον καθρέφτη, άρα δεν αναγνωρίζω ότι είναι καθρέφτης. Η σύμπτωση αυτής της στιγμής είναι πέρασμα. Το πέρασμα είναι σύμπτωση. Το πέρασμα/σύμπτωση είναι στιγμιαίο.
9. Είναι δεδομένο ότι ο Θεός είναι από μηχανής εκ φύσεως. Η μετα-φυσική εν-σαρκώνεται στην απο-ϋλοποίηση των μετα-δεδομένων. Στο μαύρο κουτί της Πανδώρας των υπό μορφή input/output σπινοζικών ελπίδων συμβαίνουν τα μυστήρια. Ο Θεός βλέπει θέες, αεί φαινομενολογεί, δε μπορεί να γίνει αντικείμενο φαινομενολογίας επειδή είναι η καθεαυτή φαινομενολογία της φαινομενολογίας, υποκείμενο και αντικείμενο, προκείμενο, εξίσωση της camera obscura και της lanterna magica. Καμπαλιστικά, μηχανευόμαστε από μηχανής Θεούς. (πρβλ. 2)
10. Το νούμερο νοούμενο καθαυτό μετατρέπει ό,τι το νοούμενο σε νούμερο. Και η νοητική αναπαράσταση γίνεται νουμερική αναπαράσταση, μανοβιτσική ψηφιακή numerical representation, στη σύμπτωση της χαϊντεγκεριανής ανα-παράστασης που κρύβει ό,τι δείχνει και της λαϊμπνιτσικής μοναδολογίας (1,0 - καλύπτω/απο-καλύπτω).
11. Ο φωτογράφος είναι υποκείμενο που απαθανατίζει τη στιγμή, την αποτυπώνει σε μια φωτογραφία, στιγματίζει. Η απαθανάτιση είναι η αποτύπωση. Το αποτύπωμα, το ίχνος, το χνάρι, το στίγμα είναι η αναπαράσταση της νίκης επί του θανάτου. Ο νιτσεϊκός "Αντίχριστος" γεννήθηκε παράλληλα με τη διακίνηση της φωτογραφίας. [...] Ο φωνογράφος είναι αντικείμενο που αναπαράγει τη φωνή, τον ήχο, τη μουσική, επαναλαμβάνει το αποτυπωμένο, δίνει ζωή σε νεκρούς ήχους. Αναπαριστά κάτι που δε μπορεί να παραστεί πια. Δεν υπάρχει "φωνογραφία". Ή μήπως υπάρχει; [...] Η πορνογραφία αιχμαλωτίζει την πόρνη και αναπαριστά αυτό που δε δύναται ο αποδέκτης της να έχει. Αναπαράγει την πόρνη, ergo την πορνεία. Πορνογράφος δεν υπάρχει. 'Η; [...] Φως και φωνή μετρώνται σε συχνότητες και στην τελική τους ανάλυση όλα είναι ηλεκτρισμός. Η ηλεκτρονική πορνογραφία δεικνύει πως και πορνεία μπορεί να μετρηθεί σε συχνότητες. Και μέσα από την αναπαράσταση των συχνοτήτων (λ.χ. κυματομορφές) μπορεί να εξάγει κανείς τη συχνότητα των αναπαραστάσεων: φώτα, φωνές, πορνό. Φωτόνια, φωνήματα, πορνόνια/πορνήματα: η ελάχιστη στιγμή εκπόρνευσης.
12. Η βασική χειρονομία του σήμερα είναι το sampling (μετά τις παρελθούσες βασικές χειρονομίες του είναι, του έχειν και του φαίνεσθαι). Αλλά, φτάσαμε στο σήμερα έχοντας αντιληφθεί ότι στην ουσία της κάθε χειρονομία - βασική και σύνθετη - είναι sampling, τουτέστιν, ανάλυση και σύνθεση -.

Δύο Μικρές Ιστορίες Ψηφιακών Ψυχαναγκασμών Μετα-ταξικού Ενδιαφέροντος.

Δύο Μικρές Ιστορίες Ψηφιακών Ψυχαναγκασμών Μετα-ταξικού Ενδιαφέροντος.

0. Θεωρητικό Υπόβαθρο: Προς μια Ψυχολογία της Πληροφορίας.

Μια πολύ απλή αναλογία μεταξύ της ορολογίας των επιστημών της ψυχολογίας και της πληροφορίας είναι ορατή: Η μελαγχολία βρίσκει το ανάλογό της στην εντροπία και η υστερία βρίσκει το ανάλογό της στη νεγκεντροπία. 

Ο λυπημένος Ηράκλειτος που βλέπει τα πάντα ως συνέχεια δεν είναι παρά μελαγχολικός.

Ο χαρούμενος Δημόκριτος που βλέπει τα πάντα να καταλήγουν σε άτομα δεν είναι παρά υστερικός.

Και στην απόλυτα αφαιρετική αναγωγή της υπαρξιακής μας οντολογίας, ο εντροπιάζων μελαγχολικός βλέπει το ον ως το ίδιο, το ταυτό, το κοινό, ενώ ο νεγκεντροπιάζων υστερικός βλέπει το ον ως το άλλο, το έτερο, το διαφορετικό.

Το φωτεινό μεσοδιάστημα ονομάζεται ζωή ή ελευθερία και επιβεβαιώνεται από την άρνηση, από τη δυνατότητα του να πει κανείς "όχι", τη θέληση για δύναμη και δύναμη για θέληση. Τη φαντασία στην εξουσία και την εξουσία στη φαντασία - την κυβερνητική.

1. 256MB.

Ένα σύννεφο παρεισφρέει στις τσέπες μας: Η εποχή του Petabyte. Δεν είναι μόνο ότι ένα iPod δύναται να χωρέσει π.χ. 160GB μουσικής. Είναι ότι με μια σύνδεση στο κινητό, όλη η ψηφιακή δημιουργία του ανθρώπινου (και όχι μόνο) πολιτισμού είναι παντού και πάντα διαθέσιμη.

Αλλά η ελευθερία είναι στο "όχι", στην αφαίρεση, στην άρνηση. Η Ιωάννα εδώ και πέντε χρόνια έχει ένα MP3 player χωρητικότητας 256MB. Μέσα του υπάρχει ένας και μοναδικός φάκελος μουσικής. Η Ιωάννα ακούει πάρα πολλή μουσική: είναι από τα άτομα που αν κάποιος την παρατηρήσει μπορεί να αντιληφθεί την υλική ποσότητα της μουσικής που υπάρχει και να διαχωρίσει το "ακούω πολύ μουσική" από το "ακούω πολλή μουσική", δίχως το ένα να αποκλείει το άλλο. 

Ο φάκελος στο MP3 της, λοιπόν, είναι μια "λίστα". Στα σίγουρα δεν είναι όλα τα αγαπημένα της κομμάτια και στα σίγουρα δεν είναι ό,τι ακούει αυτόν τον καιρό. Στα σίγουρα, όμως, είναι ένας συνδυασμός αυτών των δύο αρνήσεων. Η λίστα της, απαρτιζόμενη από ψηφιακά, δημοκρίτεια bits/άτομα που συνθέτουν διακριτές οντότητες αρχείων ήχου, διακρίνεται από ηρακλείτεια συνέχεια, αλλάζει συνεχώς. Το αντίγραφο του φακέλου που έχω διαφέρει από αυτό μιας κοινής μας φίλης που αντέγραψε το φάκελο με διαφορά μερικών μηνών - κι όμως ο φάκελος φέρει το ίδιο όνομα. 

Η ελευθερία της Ιωάννας ορίζεται από την ώρα που περνάει μπροστά από μια οθόνη υπολογιστή προσπαθώντας να επιλέξει τι θα σβήσει. Η απαλοιφή γίνεται το ύψιστο κριτήριο επιλογής. A priori στη διαδικασία αυτή έχει αποφασιστεί ποιο νέο κομμάτι θα προστεθεί. Η πρόσθεση (αλλά και η πρόθεση) έχει μικρότερο λόγο στη διαλεκτική των 256MB. Φαινομενολογικά, η Ιωάννα με το MP3 των 256MB και όλα του τα συνεπακόλουθα, τρέχει σε πορείες, καταλήψεις και αυτοοργανωμένα σκηνικά - είναι μια αγωνίστρια της ελευθερίας, η ελευθερία του αγωνίζεσθαι. Σε αντιπαράθεση με τον μέσο ιδιοκτήτη iPod 160GB ή smartphone που αγωνίζεται στο στίβο της εργασίας. Ο Άλλος, ο Ίδιος. 

Το ακουστικό σύνθημα της Ιωάννας, που κυρίως προφέρεται και εναλλακτικά γράφεται, είναι:

"THE GATE IS ME"

"the gate is μη"

2. Φιδάκι: Μια Φαινομενολογία Ακόμα.

Για τέσσερα χρόνια είχα αποφασίσει να μην έχω κινητό. Οι κοινωνικές περιστάσεις με έκαναν να αναιρέσω την απόφασή μου και με ενθουσιασμό να αγοράσω το πιο φτηνό - εκείνη την εποχή, 2009 - διαθέσιμο μοντέλο σε ένα συνοικιακό κατάστημα, ένα από εκείνα τα Nokia με τις κίτρινες οθόνες. Ο ενθουσιασμός μου οφειλόταν στο ότι το εν λόγω κινητό διέθετε το "φιδάκι", αγαπημένο μου παιχνίδι που δεν είχα παίξει για αρκετά χρόνια. Το "φιδάκι" για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα είχε αντικαταστήσει την ενασχόλησή μου με την ανάγνωση κατά τη διάρκεια της κένωσης. Στην πραγματικότητα, είχα πιάσει τον εαυτό μου να βρίσκομαι στη θέση του να πηγαίνω στην τουαλέτα περισσότερο για παίξω "φιδάκι", παρά για να αφοδεύσω. Αλλά τι είναι το "φιδάκι";

Το "φιδάκι" είναι μια οντότητα που παρουσιάζεται και εξελίσσεται, κινούμενο ασταμάτητα, σε μια επιφάνεια δύο διαστάσεων ορατών και σε έναν χωροχρονικό άξονα Χ,Υ. Είναι επιφανειακό το νόημά του, μιας και δεν υπάρχει κάποιο αληθινό φίδι πίσω από το συμβολισμό "φιδάκι".

Το "φιδάκι" είναι ένας τετραγωνισμός του κύκλου: όσο τρώει μεγαλώνει, εντός μιας τετράγωνης επιφάνειας οριοθετημένης, καταδικασμένο να φάει τον εαυτό του, όσο το δυνατόν αργότερα μέσα στο χρόνο. Ένας τετράγωνος ουροβόρος όφις που αποφεύγει όσο μπορεί την "ουροβοροσύνη" του - γνωρίζοντας το αναπόφευκτό της. Το παράλογο της παράτασης, ο λόγος της τάσης. 

Για κάθε αυγό που τρώει (Κρόνος/Χρόνος που τρώει τα παιδιά του) κερδίζει πόντους, αυξάνει σε μέγεθος, επιβεβαιώνει και παρατείνει τη βασιλεία του. Η αριθμητική αναπαράσταση της αμοιβής του είναι ταυτόχρονα μια επιβεβαίωση του πλησιάσματός του στο τέλος. Όσο κυλάει το παιχνίδι, αποκτά περισσότερο εν-διαφέρον μιας και βρίσκεται πιο κοντά στο τέλος. Όσο κυλά ο Χρόνος, τελειώνει. Όσο κυλά, ο Χρόνος τελειώνει (όπως: όσο βρέχει, ο χιονάνθρωπος λιώνει). Όσο αμείβεσαι για την εργασία σου, τόσο πιο κοντά είσαι στο θάνατο. 

Για κάθε πέντε μικρά αυγά, το παιχνίδι παρέχει ένα μεγαλύτερο "μπόνους" αυγό με περισσότερους πόντους που μειώνονται όμως όσο καθυστερείς να το φτάσεις. Όπως όλα τα αυγά, και αυτό εμ-φανίζεται "τυχαία" μέσα στο πρό-γραμμα, άρα δεν είναι απόλυτα ελέγξιμη από σένα η ταχύτητα και η ευελιξία για να το φτάσεις. Η διαλεκτική τύχης και ανάγκης γίνεται φανερότερη όσο αποκτάς μεγαλύτερο μέγεθος. Όταν το σώμα σου καλύπτει πάνω από το μισό της επιφάνειας της οθόνης (αντιστροφή μεγέθους εντροπίας και νεγκεντροπίας), οι πιθανότητες τείνουν περισσότερο προς τις ακραίες καταστάσεις: Το μπόνους αυγό θα βρίσκεται 

είτε πολύ κοντά σου, άρα θα πάρεις πολλούς πόντους - αναγκαστικά -, δίχως στρατηγική όμως - τυχαία -, 

είτε πολύ μακριά σου, άρα θα πάρεις λίγους πόντους ή ακόμα και θα χάσεις την ευκαιρία μιας και για κάθε κίνησή σου προς μια κατεύθυνση οι πόντοι μειώνονται κατά 1 σε μια αντίστροφή μέτρηση από το 20 στο 0. Η σύνταξή σου είναι αναγκαστικά θέμα τύχης (γραμματολογικά και γηροκομειακά).

Στο "φιδάκι" η χωροχρονική ταχύτητα (ο ρυθμός) αμείβεται. Στις ρυθμίσεις του παιχνιδιού μπορείς να θεσπίσεις διαφορετικές ταχύτητες. Στην πιο αργή του εκδοχή κινείσαι αργά (σε σχέση με τις άλλες ταχύτητες) και κάθε αυγό ισοδυναμεί με έναν πόντο. Είναι πιο εύκολο να τερματίσεις το παιχνίδι (να γεμίσεις την οθόνη με τον εαυτό σου και εν τέλει να φας την ουρά σου - ουρο-βόρος), αλλά η διαδικασία είναι χρονο-βόρα και αναγκαστικά θα ανταμειφθεί λιγότερο από ότι αν επιλέξεις την πιο γρήγορη ταχύτητα και καταφέρεις το ίδιο. Με τη γρήγορη ταχύτητα παίρνεις περισσότερους πόντους (9 μάξιμουμ) και παράλληλα ποντάρεις στην πιο έντονη συν-κίνηση, στο "ζήσε έντονα, πέθανε νέος", στο ρίσκο πρόκλησης α-τυχήματος. Ο εργοδότης εκτιμά τη γρήγορη κι αποτελεσματική δουλειά - με την πρόκληση εργατικών ατυχημάτων να είναι στο πρόγραμμα. Έχασες; Ξαναπαίξε. Οι εργάτες είναι ίδιοι και αναλώσιμοι, ο καθένας με το ρυθμό του, με τις ρυθμίσεις του, σύμφωνα με τις ανάγκες και τις ικανότητές του. 

Κάθε θάνατος στο παιχνίδι δεν είναι οριστικός. Κάθε ατύχημα στοχεύει σε υψηλότερο σκορ, υψηλότερα ιδανικά, ή το υψηλότερο σκορ και τα ιδανικά σημαίνουν ένα μεγαλειώδες ατύχημα ενός θυσιασθέντος επαναστάτη/αγωνιστή. Μετά από κάθε ατύχημα υπάρχει η δυνατότητα επανεκκίνησης. "Από τα λάθη μαθαίνουμε, αυτό μας διδάσκει η ιστορία". Και σαν τα φίδια αλλάζουμε δέρμα, ανταποκρινόμενοι στις ίδιες καταστάσεις με νέα μορφή. Και αν τελειώσει η μπαταρία μπορείς να τη φορτίσεις. Και αν η μπαταρία με τον καιρό εξασθενήσει, μπορείς να την αντικαταστήσεις. Κι αν ακόμα οι μπαταρίες έχουν απο-συρθεί από τη λευκή αγορά των νέων μοντέλων, το "φιδάκι" θα συρθεί στη μαύρη αγορά των "απομιμήσεων", το φίδι και η μαϊμού, άλλη μια αλλαγή δέρματος. Ο δαρβινικός άνθρωπος.

Έχω ακόμα το κινητό που πήρα το 2009. Και παίζω ακόμα το "φιδάκι" στην τουαλέτα. Τρώω ψηφιακά αυγά αφοδεύοντας. Τρώω το χρόνο μου οδεύοντας στο αναπόφευκτο. Γνωρίζοντας πως είναι στο πρόγραμμα του κινητού μου να χαλάσει κάποτε οριστικά. Και η γνώση αυτή, η γνώση της ελευθερίας, η γνώση του ταυτόχρονου και ταυτόχωρου "καλού και κακού" - αν θέλετε -, είναι ο απαγορευμένος καρπός, το "μπόνους" που έφαγα μετά την πολύχρονη και πολύχωρη επαφή μου με ένα "φιδάκι". Η εωσ-φορική πληρο-φορία. Το εν-δια-φέρον. Υστερική μελαγχολία, μελαγχολική υστερία.